رساله فی تاثیر الزمان و المکان علی استنباط الاحکام

اشاره

سرشناسه : سبحانی تبریزی، جعفر، 1308 -

عنوان و نام پدیدآور : رساله فی تاثیر الزمان و المکان علی استنباط الاحکام/ تالیف جعفر السبحانی.

مشخصات نشر : [قم]: موسسه الامام الصادق(ع)، 1418ق. = 1376.

مشخصات ظاهری : 135 ص.

شابک : 4000 ریال : 964-6243-17-7

وضعیت فهرست نویسی : برونسپاری

یادداشت : عربی.

یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.

عنوان دیگر : رساله فی تاثیر الزمان و المکان علی استنباط الاحکام.

موضوع : بلوغ -- احادیث

موضوع : بلوغ -- جنبه های مذهبی -- اسلام

موضوع : مسائل مستحدثه

شناسه افزوده : موسسه امام صادق (ع)

رده بندی کنگره : BP112/6 /س 2ب 8 1376

رده بندی دیویی : 297/2135

شماره کتابشناسی ملی : م 78-1230

تأثیر الأزمنه و الأمکنه علی الحکم الشرعی فی کلام الإمام علی علیه السّلام

سئل علیه السّلام عن قول رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلم «غیّروا الشّیب «1» و لا تشبّهوا بالیهود».

فقال علیه السّلام: «إنّما قال صلّی اللّه علیه و آله و سلم ذلک و الدین قلّ «2» فأمّا الآن و قد اتّسع نطاقه و ضرب بجرانه فامرؤ و ما اختار» «3». «4»

______________________________

(1). یرید غیّروا الشیب بالخضاب.

(2). بضم الکاف أی قلیل أهله.

(3). أی ان شاء خضّب و إن شاء ترک.

(4). نهج البلاغه، الحکمه 17.

رساله فی تأثیر الزمان و المکان علی استنباط الأحکام، ص: 85

الکلمه المأثوره عن الإمام الخمینی قدّس سرّه فی تأثیر الزمان و المکان علی الاستنباط

قال الإمام الخمینی قدّس سرّه: إنّی علی اعتقاد بالفقه الدارج بین فقهائنا و بالاجتهاد علی النهج الجواهری، و هذا أمر لا بد منه، لکن لا یعنی ذلک إنّ الفقه الإسلامی لا یواکب حاجات العصر، بل انّ لعنصری الزمان و المکان تأثیرا فی الاجتهاد، فقد یکون لواقعه حکم لکنها تتخذ حکما آخر علی ضوء الأصول الحاکمه علی المجتمع و سیاسته و اقتصاده «1».

______________________________

(1). صحیفه النور: 21/ 98.

رساله فی تأثیر الزمان و المکان علی استنباط الأحکام، ص: 86

مقدمه

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ* و الصلاه و السلام علی محمد و آله الطاهرین و علی عباد اللّه الصالحین.

أمّا بعد:

فهذه رساله مختصره وضعتها لتبیین تأثیر الزمان و المکان أو تغیر الأحوال و الأوضاع فی استنباط الأحکام الشرعیه أوّلا، و الأحکام الحکومیه الصادره لحل الأزمات ثانیا، عسی أن ینتفع بها المعنیون بهذه البحوث.

و بما انّ المسأله من المسائل الشائکه و التی لم تطرح فی أوساطنا العلمیه و لم تؤخذ بالتحلیل و النقد إلّا قلیلا آمل أن تکون هذه الرساله باکوره خیر و داعیه لروّاد العلم و البحث إلی الخوض فیه علی وجه التفصیل.

و اللّه من وراء القصد.

جعفر السبحانی

رساله فی تأثیر الزمان و المکان علی استنباط الأحکام، ص: 87

قد یطرح الزمان و المکان بما انّهما ظرفان للحوادث و الطوارئ الحادثه فیهما، و قد یطرحان و یراد منهما المظروف، أی تغیّر أسالیب الحیاه و الظروف الاجتماعیه حسب تقدّم الحضاره و تغیرها، و الثانی هو المراد من المقام.

ثمّ إنّه یجب أن تفسر مدخلیه الزمان و المکان بالمعنی المذکور فی الاجتهاد، علی وجه لا تعارض الأصول المسلّمه فی التشریع الإسلامی، و نشیر إلی أصلین منها:

الأوّل: انّ من مراتب التوحید هو التوحید فی